Από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, «ελιά» και «Μεσόγειος» είναι έννοιες ταυτόσημες. Σύμφωνα με την άποψη ιστορικών, η Μεσόγειος αρχίζει από εκεί που φυτρώνουν οι πρώτες ελιές.

Με τα σημερινά δεδομένα, η Ισπανία και Ιταλία είναι οι βασικές παραγωγικές χώρες ελαιόλαδου στην Ευρώπη. Μαζί με την Ελλάδα καλύπτουν το 97% της παραγωγής της ΕΕ με βάση τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου.

Η Ισπανία κατέχει με μεγάλη διαφορά την πρώτη θέση στην παραγωγή ελαιόλαδου. Αυτό που διακρίνεται εμφανέστατα από τις μετρήσεις είναι ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, η Ισπανία εντατικοποίησε σε μεγάλο βαθμό την καλλιέργεια του ελαιόδεντρου, επιτυγχάνοντας διπλασιασμό της παραγωγής της το 2010 κοντά στους 1,3 εκατ. τόνους σε σχέση με το 1990 (670 χιλ τόνους). Αντίθετα, η Ιταλία και η Ελλάδα δεν παρουσίασαν τους ίδιους ρυθμούς, παρουσίασαν όμως αύξηση της τάξης του13%. 

Η παραγωγή ελαιόλαδου στη Λεκάνη της Μεσογείου κατανέμεται σήμερα ως εξής: Ισπανία 46%, Ιταλία 15% Ελλάδα 10%, Συρία 6%, Τουρκία 5%, Μαρόκο 4%, Τυνησία 4%, Αλγερία 2%, Πορτογαλία 2%, Άλλες χώρες 6%.  

                                                                                                                                                                       (Πηγή: Έκθεση του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ)